Thursday, September 20, 2012

Bijzondere ijshalo's in Groningen

Vrienden en bekenden zal het allicht al eens opgevallen zijn, maar Drabkikker en ondergetekende besteden iets meer aandacht aan lichtstrepen in het hemelgewelf dan helemaal normaal of gezond is. We hebben, zeg maar, een hobby.

We kijken halo's. 

Halo's zijn lichtstrepen, -kringen en -vlekken die worden veroorzaakt door licht (zonlicht) dat door ijskristallen valt. Afhankelijk van wat voor sóórt ijskristallen er hoog in de atmosfeer hangen, kunnen deze halo's allerlei verschillende vormen, kleuren en plekken aan de hemel aan- en innemen.

En niet dat we dit competetief doen of zo natuurlijk, maar ik geloof dat ik vandaag Drabberd's zeldzame Lowitzboog heb overtroefd. Bouya!

We begonnen vanochtendvroeg met een regenboog. Regenbogen zijn geen halo's, want via waterdruppels en niet via ijskristallen (en halo's is waar het ons eigenlijk écht om te doen is), maar ze zijn wel mooi. Deze was dubbel en had supernumerairen (onderkinnetjes, zeg maar). 

Regenboog! Zien we de donkere band van Alexander? Alle foto's in deze post zijn overigens gemaakt met mijn trouwe HTC One X belcamera en zijn opklikbaar voor groot.
Op zich genoeg om mijn dag te maken, qua optica. Maar het echte feest moest nog beginnen.

In de vroege middag deed ik een stukje fietsen en zag ik dit.

Die lantaarnpaal is om de zonlicht een beetje af te dekken. En 's nachts geeft ie juist licht omdat het anders te donker is! Freaky eigenlijk...
OK, wat zag ik? Ik zag in eerste instantie de helemaal ronde 22º graden halo en de bijzonnen. Mooi, maar wel, als je d'r een beetje op let, beide zowat dagelijkse verschijnselen (let'r 's op, zou ik zo zeggen). 

Al gauw zag ik echter meer. De omschreven halo die als een soort ooglid om de 22º halo heen lichgt is al wat ongebruikelijker. En de parhelische kring (of bijzonnenboog) zie je zelden echt mooi. Als we het broertje van de bovenstaande foto een beetje filteren om alles wat duidelijker te zien, krijgen we dit:

FYI: aan de andere kant van de zon bevindt zich nog een bijzon, net buiten deze foto. Ook de omschreven halo heeft live een vleugel aan de andere kant.
De parhelische kring is iets prachtigs. Horizontaal als een waterpas, jast ie dwars door de zon en de parhelia heen, als een soort krijtstreep op het hemelblauw. Idealiter (zoals vandaag) gaat ie 360º het zwerk rond.

Dit is met de zon op kijker-rechts net buiten beeld. De foto doet het geen recht.
Ook hier geeft een klein beetje filteren een betere indruk van hoe de parhelische kring in het echt voelt.  Let overigens helemaal bovenaan het beeld op het flardje licht wat daar lijkt te hangen. Wordt zometeen belangrijk.
Zon links. Zoals we allemaal al sinds Mercator weten, projecteren bollen niet heel lekker naar plat vlak. De parhelische kring is eigenlijk horizontaal, parallel aan de horizon. We kunnen hier mooi zien hoe ie de 'gewone' halo's kruist. 
Filtertje d'r weer over.
En toen betrad ik het terrein van wonderment en fascibazing. 

Er is op de bovenstaande foto's nog niks van te zien maar iets later ontwikkelden zich op de parhelische kring de neefjes van de bijna-dagelijkse, dertien-in-een-dozijn bijzonnen: 120º graden parhelia. Atoptics, de website die zegmaar over de halo's gaat, kwalificeert ze als 'infrequent'. Ik had ze in ieder geval nog nooit eerder in levende lijve zo mooi gezien.

Het 120º parhelion op links. Ze bevinden zich op 120 graden van de zon, dus als je richting de zon zou staan: in dit geval over je linkerschouder. 
Het is net alsof iemand een gloeilamp in de parhelische kring heeft gedraaid.
Net zoals er twee bijzonnen zijn, aan weerszijden van de zon, zijn er ook twee 120º parhelia, tegenover de zon. Mijn telefoon kan in principe panorama's schieten en hoewel ie in dit geval de afzonderlijke foto's niet mooi aan elkaar heeft genaaid, geeft het toch een indruk:

De parhelische kring is dus eigenlijk kaarsrecht. 
Terwijl ik dit alles met een volstrekt onbeschaamde open bek op straat gade stond te slaan, sms'te, belde en mailde ik met Drabkikker. We wonen tenslotte in de toekomst. 

Hij sloeg natuurlijk meteen aan het filteren en sms'te:


De zeldzame Wegener-boog. Die niet eens een eigen pagina op Atoptics heeft. 

Zou het?

Het 120º parhelion links. Zie je wat Drabs bedoelt?
Gefilterd. Kijk, daarboven. Een heel vaal boogje dat naar links toe afloopt.
Aan de andere kant van het gewelf (over mijn rechterschouder), hetzelfde verhaal. Zie je'm?
En nu?
Wegener-bogen... De bretels van Zeus, die elkaar in principe in het anthelion kruisen, het punt op de parhelische kring récht tegenover de zon. Helaas was daar dan weer niet specifiek iets te zien, maar mij zul je daar niet over horen klagen.

Want Wegener-bogen zijn zeldzaam. Heel zeldzaam. Die zie je misschien op de Noord- of de Zuidpool, bij temperaturen die zinniger in Kelvin zijn uit te drukken dan in Celsius. Maar daar waren ze. Bij mij thuis in Groningen. Wegener-bogen.

Nog een keer het 120º parhelion op links (zon is dus rechts). 

Mijn mind was op dit moment al behoorlijk blown. Maar het mooiste moest (misschien) nog komen.

Dit soort halo-complexen zijn meestal van korte duur. De 120º parhelia begonnen al te vervagen. De parhelische kring zelf vervloeide met het blauw van de lucht. Om afscheid te nemen, maakte ik nog een haastige foto van de halo's rond de zon zelf:

Ook dat begint te vervagen.
Niks bijzonders, zo op het eerste gezicht. Maar hoe beter ik keek...

...en hoe beter ik filterde...
Ik ben er niet 100% zeker van. Het kán bijna niet. Maar toch meen ik hem te zien. Recht boven de zelf al ongebruikelijke infralaterale boog bij de schoorsteentjes: een klein, vaal, onbeduidend maar volgens mij onmiskenbaar regenboogkleurig vlekje op de parhelische kring. De afstand lijkt goed te zijn, even ver van de ronde 22º graden halo als de rand van die halo zelf van de zon. 

Ik moet me wel heel sterk vergissen wil dat geen extreem zeldzaam 44º graden parhelion zijn.


Wauw.

Zodra deze post online staat, stuur ik een link naar Les Cowley van Atoptics om hem om zijn visie te vragen. Ik ben benieuwd wat ie ervan vindt en zal deze post zo nodig updaten.

Maar wát ie er ook van vindt: wauw.

9 comments:

  1. Wat een lifdtime is zullen we wel nooit te weten komen, maar dat het er once in is, is zeker. Bogen van triomf!

    ReplyDelete
  2. Prachtig hoor! Ik heb ook twee keer met mijn mond open gestaan. Een keer met camera, en een keer zonder helaas. Mooi gedaan Frank!

    ReplyDelete
  3. stelletje gekken!
    heerlijk :-)

    ReplyDelete
  4. Replies
    1. Precies! Dit zijn de sporen van de interactie tussen kristallijn diwaterstofoxide-fijnstof (een chemische verbinding die veel soorten organisch materiaal op kan lossen en bijvoorbeeld in tumoren en het Ebola-virus is aangetroffen) en de electromagnetische emissies van een buitenaardse nucleaire fusie-reactor die, volgens sommige wetenschappers, ouder is dan de aarde! En wat hoor je d'r over in de "officiële" media? Niks! Wake up, sheeple!

      Delete
  5. Cool! En mooi verteld en uitgelegd en getoond (en we zijn weer telefoon-synchroon :) )

    ReplyDelete